Warszawa subiektywnie
Warszawa jest niezwykła, o czym sama przekonuje mnie coraz bardziej przy każdej kolejnej wizycie. Trochę niedokończona, trochę chaotyczna, ale też wielowarstwowa, tętniąca życiem i piękna. Tutaj mapy fizyczne nakładają się na mapy idei, prądów, historii i nieistnienia. Mapa Warszawy to w końcu też mapa zniszczenia i tego, co miało powstać, ale nigdy nie powstało. Nie uważam jej za najpiękniejsze miasto na świecie, nie jest Paryżem ani Rzymem, ale właśnie dlatego tak bardzo ją lubię, bo na jej dziwaczną urodę składa się tyle nieoczywistych warstw.
To jedyne miasto, w którego centrum, tuż obok korporacyjnych błyszczących wieżowców, można znaleźć namiastkę ubiegłego ustroju. Jedyne miasto, w którym z grobów i wojennych traum wyrasta nie tylko modernistyczna architektura, ale też nowe pokolenie kosmpopolitycznych miłośników świata i kuchni.
Mam dla was krótki subiektywny przewodnik po miejscach, które ostatnio zawładnęły moim sercem, a także kilka poleceń literackich i filmowych z Warszawą w tle!
Co ciekawego można robić w Warszawie jesienią?
Odwiedź wystawę niewidzialną
Sprzedawana poniekąd jako atrakcja, w rzeczywistości ta niezwykła wystawa jest lekcją pokory i uważności. To bardziej interaktywne doświadczenie, niż wystawa. Zamiast pokazywać, jak żyją osoby niewidome i niedowidzące i opowiadać, z jakimi codziennymi problemami się zmagają, pozwala nam na chwilę dosłownie wejść w ich buty. Wchodzimy do kompletnie ciemnych pomieszczeń, w których zaaranżowane są mieszkanie, kuchnia, ulica czy park. W ciemności rozpoznajemy kształty, zapachy i dźwięki. Zanurzenie całego ciała w doświadczeniu, które dla wielu osób jest codziennością, jest niezwykłe i pozwala zrozumieć lepiej problemy i potrzeby osób niewidomych. Mamy też szansę zadać pytania przewodnikowi, którym jest osoba niewidoma lub niedowidząca. To jedyne w swoim rodzaju miejsce, które uświadomiło mi, jak bardzo wykluczająca i niebezpieczna może być przestrzeń, w której na co dzień funkcjonujemy.
Odetchnij w magicznym ogrodzie
Przepiękne ogrody Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego to miejsce spotkań i randek, ale też chwila wytchnienia w przyjemnym otoczeniu przyrody w środku miasta. Magiczne roślinne i zielone przestrzenie i ogrody dachowe mogą być też doskonałym miejscem na jesienną sesję fotograficzną!
Zjedz coś pysznego
W ostatnim wpisie dzielę się swoimi smacznymi odkryciami na kulinarnej scenie stolicy:
Poznaj warszawską Pragę
Przejdź się na Pragę-Północ, by na jej licznych podwórkach poczuć klimat starej, przedwojennej stolicy. Ząbkowska, Targowa, Brzeska – tu w bramach od lat toczy się życie bez filtrów i splendoru. Niewiele miejsc w Warszawie zachowało swój niezmieniony, historyczny charakter tak, jak Praga. Znajdziesz tu budynki z końca XIX wieku i z międzywojnia, zabytkowe kamienice na Targowej (w tym najstarszy zachowany dom mieszkalny na Pradze, w którym mieści się Muzeum Warszawskiej Pragi) i Bazar Różyckiego. Miłośnicy architektury XX-lecia docenią też budynek dyrekcji PKP przy ul. Targowej, liczne kapliczki w podwórkach kamienic i specyficzny folklor dzielnicy, której stare kamienice i budynki przemysłowe pokrywają się muralami.
Jeśli interesują cię stare zdjęcia, polecam odwiedzić wspomniane Muzeum Pragi na Targowej. Na niezwykłych fotografiach zobaczysz historię dzielnicy i poznasz jej dawną handlową funkcję. Wystawa jest zorganizowana w formie ekspozycji bazarowej, a w oficynie ukrytej na dziedzińcu znajdziesz dawne sale modlitewne i piękne przedwojenne polichromie, świadczące o silnej obecności społeczności żydowskiej w dawnej Pradze (dawniej było tu sporo domów modlitwy – przed drugą wojną Praga była jednym z najliczniejszych skupisk ludności żydowskiej w mieście). Za Muzeum jest znany Bazar Różyckiego, który jest niejako symbolem handlowej funkcji, jaką od zawsze miała dzielnica.
Na obiad wstąp do baru mlecznego Rusałka, a po przepyszny chleb lub słodkości do piekarni Rano.
Odwiedź Muzeum Życia w PRL-u
Czy wiesz, że w 1945 r. wszedł w życie dekret zezwalający na małżeństwa cywilne, a w 1960 do sprzedaży na rynek polski trafiła tabletka antykoncepcyjna?
Muzeum życia w PRL-u to miejsce dla miłośników historii. Jeśli chcesz wiedzieć, jak wyglądało spożycie mięsa w PRL-u, ile kin i wydanych książek było w Polsce przed, a ile po wojnie i jak wyglądało życie w Polsce Ludowej, to koniecznie odwiedź to niezwykłe muzeum.
Znajdziesz tu infografiki, plakaty propagandowe, fragmenty z Polskiej Kroniki Filmowej, ulotki kolportowane w latach 80. przez rodzącą się opozycję i te przez komunistyczny rząd, zdjęcia ze strajków zakładów pracy z sierpnia ’80, ale też sporo wycinków z katalogów i projektów Mody Polskiej, saturator, peerelowską kawiarnię i prawdziwie filmowe mieszkanie pełne nostalgii i czarujących sprzętów oraz mebli z minionej epoki.
Zakochaj się w Zachęcie
Znana i lubiana przez wielu instytucja na kulturalnej mapie stolicy. Jeśli jeszcze tam nie trafiliście, zdecydowanie polcam. Ja byłam na wystawie prac Moniki Sosnowskiej, które możecie zobaczyć tutaj. Artystka gra z formą, za pomocą ciekawych form sprawdza możliwości materiałów i wyciąga wszystkie lęki architektów. Zgina stalowe konstrukcje, które sprawiają wrażenie tak lekkich, że mamy ochotę ich dotknąć i sprawdzić, czy na pewno są z zimnej stali. Rozcina i zwija obiekty, które nigdy nie powinny ulegać zniekształceniom, łamiąc bariery i granice nie tylko materiałów, ale też naszej psychiki – czujemy się nieswojo obcując z rzeczami, które się zginają, a przecież nie powinny. Ja po tej wystawie zakochałam się w Zachęcie i odliczam dni, kiedy będzie można znowu ją odwiedzić.
Odwiedź Dom Spotkań z Historią
Ten samorządowy dom kultury zajmuje się historią stolicy i często można tu zobaczyć świetne wystawy starych fotografii i fotoreportaży, ale też przyjść na spotkania czy pokazy filmów o dawnej Warszawie. Kiedy byłam tam we wrześniu (na wystawie fotografii z powojennej odbudowy miasta), akurat jakaś grupa muzyczna kręciła klip, więc można było posłuchać starych i klimatycznych warszawskich piosenek.
Poznaj historię polskich Żydów
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN to jedyne takie miejsce w Polsce. Dokumentuje wielowiekową historię, ale też organizuje warsztaty, spotkania online, podcasty, wirtualne zwiedzanie wystawy stałej i wykłady. Znajdziecie je tutaj.
Odwiedź Muzeum Powstania Warszawskiego
Nikomu nie trzeba przedstawiać. Muzeum powstania oprócz kilkudziesięciu tysięcy eksponatów i niezwykłych przewodników, którzy opowiedzą wam całą masę (również osobistych i rodzinnych) historii, znajdziecie tu warsztaty i wydarzenia online oraz kawiarnię, której wystrój przeniesie was do przedwojennej stolicy i pozwoli poczuć jej niezwykły klimat.
Literackie i filmowe zwiedzanie Warszawy
- Warszawa literacka
Stolica pełna bandziorów i chuliganów z półświatka lat 50. została genialnie opisana w przezabawnej powieści Leopolda Tyrmanda Zły. Z kolei w Pięknych dwudziestoletnich Hłasko maluje warszawskie ulice i bloki w dosyć przygnębiającej i ponurej rzeczywistości. XIX-wieczną Warszawę znajdziecie w Lalce, która z niemal kartograficzną dokładnością oddaje klimat jej ulic, sklepów, parków i skwerów, a brudną i uginającą się pod ciężarem ponurej rzeczywistości politycznej w Małej Apokalipsie. Główny bohater ma dokonać samospalenia pod Pałacem Kultury, który zresztą pojawia się w literaturze i filmie często – do lat 90. jako pochwała socrealizmu, później zaś jako symbol jego upadku i metafora zmian.
- Warszawa w filmie
W filmie Zakazane piosenki możecie nie tylko zobaczyć powojenne ulice stolicy (choć akcja filmu dzieje się w czasie wojny), ale też usłyszeć stare warszawskie piosenki, oparte w większości na twórczości prawdziwych ulicznych i podwórkowych artystów. To pierwszy pełnometrażowy film fabularny powstały po wojnie. Po zaledwie chwili na afiszu twórcom zarzucono, że zbyt łagodnie ukazali okrucieństwo niemieckich żołnierzy, nie podkreślając jednocześnie wystarczająco mocno udziału wojsk radzieckich w pokonaniu nazistów. Polecam wam też dokument Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego z 1955 roku Uwaga Chuligani, który pokazywał rosnący problem chuligaństwa na warszawskich ulicach i który zainspirował Tyrmanda do napisania powieści Zły.
- Poznawanie Warszawy z aplikacją
Archimapa pozwoli wam nieśpiesznie odkrywać architekturę i historię stolicy na wielu poziomach. Przewodnik w formie interaktywnego planu miasta powstał na podstawie map wydanych przez Muzeum Powstania Warszawskiego i pozwala odkrywać stolicę śladami żydowskiego dziedzictwa, architektury 20-lecia, socrealizmu, mozaik czy Warszawy niezaistniałej – tej, o jakiej marzyli przedwojenni architekci, a która nigdy nie miała powstać.
- Warszawa jest też tematem i motywem przewodnim ostatniego numeru magazynu Vogue – znajdziecie tam sporo ciekawych i pięknych treści poświęconych stolicy.
A wam i sobie życzę, żeby wiosną można było wrócić do szwendania się po stołecznych zaułkach śladami bohaterów literackich i filmowych i odkrywania kolejnych warszawskich zakamarków! 🙂
