Imponującą rezydencję, w której dziś mieści się muzeum, wybudował dla siebie w 1876 roku kolekcjoner sztuki Édouard André. Zamieszkał tam z żoną, malarką Nélie Jacquemart i oboje zajęli się gromadzeniem dzieł sztuki. Po jego śmierci wdowa przekazała budynek Akademii Francuskiej, a w 1913 powstało w nim muzeum. Wnętrza i rozmieszczenie dzieł pozostają niezmienione od czasów, gdy pałac zamieszkiwało małżeństwo kolekcjonerów i miłośników sztuki.
Muzeum mieści się w zbudowanej pod koniec XIX wieku rezydencji, w nowym haussmannowskim Paryżu. Budowę zlecił Edouard André, pochodzący z rodziny bogatych protestanckich bankierów kolekcjoner sztuki, polityk i żołnierz.
Uroczyste otwarcie pałacu w 1876 roku było wielkim wydarzeniem towarzyskim w ówczesnych kręgach artystycznych. Pisały o nim gazety, a goście zachwycali się podwójną obrotową balustradą klatki schodowej, harmonią wnętrza i bogactwem materiałów. Co ciekawe, pałac zaprojektował Henri Parent, który przegrał o jedno miejsce w konkursie na projekt paryskiej Opery (pierwsze miejsce zajął Charles Garnier). Kilka lat później tę przegraną zrekompensowało mu zlecenie od Edouarda.
Trudno o bardziej godną podziwu oprawę. Były tam wszystkie gwiazdy mody i elegancji […] Wszystkie lśniły tym samym blaskiem. […] Niczego nie brakowało, aby bal M. André był jednym z tych sensacyjnych przyjęć, których wspaniałość jest epokowa. Ściany dwóch pokoi wejściowych, szatni i przedsionka ukryte były pod pachnącą zasłoną fiołków i kamelii. Złocenia podwójnej sali tanecznej płynęły strumieniami, mieniąc się w świetle tysiąca świec.
Wyciąg z artykułu z L’Ilustration z okazji inauguracji w 1876 roku
Nélie Jacquemart pochodziła z innego świata, z katolickiej rodziny o królewskich tradycjach. Utalentowana dziewczyna bardzo szybko zdobyła popularność, jako 23-latka wystawiała już swoje prace i studiowała we Włoszech.
Para poznaje się, gdy Edouard zleca Nélie namalowanie swojego portretu, a młoda artystka ma już wtedy reputację odnoszącej sukcesy portrecistki. Portret powstaje w 1872 r., a para bierze ślub w 1881 r. Co wydarzyło się między nimi przez niemal 10 lat? Tego nie wiemy, ale podobno było to klasyczne małżeństwo z rozsądku: Nélie straciła ukochanego podczas wojny, a rodzina Edouarda naciskała na niego, by znalazł sobie żonę, która się nim zaopiekuje (chorował na kiłę). Po ślubie Nélie zabiera Edouarda do Włoch, wspólnie podróżują też na Bliski Wschód w poszukiwaniu wyjątkowych dzieł sztuki, odwiedzając sale aukcyjne i handlarzy antykami. Rozbudowują też wtedy dom, by pomieścić nowe eksponaty.
Dzięki ich pracy i zaangażowaniu, dziś ta prywatna rezydencja daje nam możliwość doświadczać przestrzeni powstałej i zamieszkałej w XIX wieku, w praktycznie niezmienionej formie.
Para zgromadziła w ciągu swojego wspólnego życia ogromną kolekcję obrazów i rzeźb. Interesowało ich zwłaszcza włoskie malarstwo renesansowe, dlatego możemy tu dziś zobaczyć dzieła takich artystów jak Sandro Botticelli, Francesco Botticini, Vittore Carpaccio, czy Pietro Perugino. Do ich arcydzieł włoskiego renesansu zalicza się także słynny obraz przedstawiający św. Jerzego zabijającego smoka autorstwa Paolo Uccello (1430). Autor stworzył 2 wersje obrazu: ta druga, bardziej dramatyczna, znajduje się w londyńskiej National Gallery.
Można zobaczyć tu też obraz jednej z najważniejszych artystek francuskich i najsłynniejszej malarki osiemnastego wieku. Élisabeth-Louise Vigée Le Brun była portrecistką królowej Francji Marii Antoniny, a w muzeum można podziwiać portret hrabiny Katarzyny Wasilijewnej Skawrońskiej autorstwa artystki.
Poza tym są tu obrazy Van Dycka, Wieczerza w Emaus Rembrandta, czy Plac Świętego Marka i Most Rialto autorstwa Canaletto (Giovanni Antonio Canal). Co ciekawe, jego siostrzeniec i uczeń (również nazwany Canaletto – a naprawdę nazywał się Bernardo Bellotto) zasłynął w Polsce z wykonania 30 pięknych panoram Warszawy w XVIII w.)
Po śmierci Nelie pałac przejął Instytut Francuski. Artystka kochała sztukę do tego stopnia, że w testamencie zapisała, by zbiory jej i męża zostały udostępnione zwiedzającym i wyznaczyła, jak dokładnie mają być prezentowane. Muzeum zostało oficjalnie otwarte w 1913 r.
Para zgromadziła w trakcie wspólnego życia sporą kolekcję dzieł sztuki. Po śmierci Edouard pozostawił swoją żonę nie tylko w rozpaczy, ale też w konflikcie z rodziną, która starała się odzyskać jego majątek. Jednak na krótko przed śmiercią Edouard sporządził testament, w którym zapisał cały swój majątek żonie. Oskarżona przez rodzinę zmarłego o przywłaszczenie spadku, ostatecznie wygrała w sądzie. Po śmierci Edouarda Nélie podróżuje, między innymi do Indii i Japonii, kupuje też opactwo Chaalis, w którym spędziła sporą część swojego dzieciństwa i w którym po swojej śmierci zostanie pochowana.
Pałac wypełniają włoskie freski, rzeźby, osiemnastowieczne gobeliny i renesansowe obrazy. Całość dopełnia symetryczny plan, wszechobecna harmonia w kształtach i odcieniach mebli i klasycznie dekorowane fasady.
Wytworne wnętrza od razu podsuwają w wyobraźni obrazy niezwykłych eleganckich i wystawnych przyjęć, jakie musiały się tu odbywać. O pełnych przepychu balach pisała nawet ówczesna prasa. Poza ogromnymi zbiorami sztuki, zwłaszcza włoskiego malarstwa renesansowego, warto odwiedzić to miejsce dla samego budynku. Bogate zdobienia, freski, imponujące, idealnie symetryczne wnętrza i przepiękna klatka schodowa to prawdziwe arcydzieło architektury. W dawnej jadalni dziś mieści się kawiarnia, z kolei wszystkie oficjalne i reprezentacyjne wnętrza pozostały praktycznie niezmienione. Sama Nélie w testamencie wydała bardzo dokładne rozporządzenia dla Akademii, gdzie w muzeum mają znaleźć się poszczególne obrazy.
Adres: 158 Bd Haussmann, 75008
Godziny otwarcia: codziennie 10:00-18:00
Więcej informacji znajdziecie na stronie muzeum
UWAGA: chwilowo zamknięte na czas trwania remontu, ponowne otwarcie: WRZESIEŃ 2024
Jeśli interesuje cię historia samej Nélie to więcej o jej życiu i pracy przeczytasz w tym artykule (artykuł jest po francusku, ale polecam wtyczkę Google Translate).
