Co czytać zimą?
Przed nami długie zimowe wieczory, więc mam dla was kilka lekturowych propozycji na rozgrzanie! Znajdziecie tu wciągające thrillery, przy których zapomnicie o zimowej szarości, wstrząsające reportaże, ale też wzruszające i zabawne powieści.
1. Karawana kryzysu, Linda Polman
Wstrzasający obraz epoki humanitaryzmu, szokujące historie bohaterów i opis problemów, przed jakimi stają dzisiejsze organizacje humanitarne. Autorka przedstawia początki powstawania organizacji humanitarnych i ich funkcjonowanie w kontekście politycznym i społecznym, m.in. na przykładzie obozu dla uchodźców z Rwandy w Gomie i obozu dla amputees w Sierra Leone. Reportaż zaczyna przedmowa Janiny Ochojskiej.
2. Normalni ludzie, Sally Rooney
Współczesna opowieść o miłości, trudnych relacjach, braku porozumienia i potrzebie bliskości. Marianne i Connell, główni bohaterowie powieści, są uwikłani w relacje nie tylko między sobą, ale też w technologie i social media, w których zamyka ich hierarchiczne społeczeństwo. Powieść każe nam zastanowić się nad relacjami we współczesnym, opanowanym przez media świecie, za którym uczucia nie zawsze nadążają.
3. Stramer, Mikołaj Łoziński
Opowieść o losach pewnej żydowskiej rodziny w przedwojennym Tarnowie. Bohaterowie nie wiedzą jeszcze, co ich czeka, a sam autor wprowadza nas w dziwny stan niepokoju. Poznając bohaterów powieści, nie opuszcza nas myśl: czy mają przeczucie? Czy się domyślają? Chcemy przecież, żeby wszystko dobrze się skończyło, a mimo że historia nauczyła nas czegoś innego, to czytamy, przeżywając razem z bohaterami ich troski, radości i małe wydarzenia. To też piękna opowieść o świecie, którego już nie ma.
4. Mistrz i Małgorzata, Michaił Bułhakow, w nowym przekładzie
Nieczęsto zdarza się, by nowe przekłady znanych książek wzbudzały takie zainteresowanie. Ten przekład jest wyjątkowy, bo pracowała nad nim wspólnie cała rodzina! Grzegorz Przebinda z żoną Leokadią i synem Igorem polemizują z poprzednimi tłumaczeniami i przybliżają współczesnemu czytelnikowi arcydzieło literatury rosyjskiej w nowy, świeży sposób, podając nam nowe klucze do jego odczytywania.
5. Kariera Nikodema Dyzmy, Tadeusz Dołęga-Mostowicz
Warszawa, lata 30. Nikodem Dyzma, prosty i kompletnie spłukany urzędnik pocztowy z prowincji, na skutek zbiegu okoliczności znajduje się na warszawskim bankiecie i omyłkowo zostaje uznany za kogoś innego. To wywołuje całe domino zdarzeń. Dyzma zaczyna piastować stanowiska nieadekwatne do swoich umiejętności i nie ma pojęcia co robi, ale ponieważ jest sprytny, nie ma zamiaru nikogo wyprowadzać z błędu. Groźba utraty pozycji i pieniędzy, gdyby ktoś odkrył jego ignorancję, pcha go w coraz dziwniejsze i bardziej absurdalne sytuacje. To porywająca i zabawna powieść o spryciarzu, do którego mimo wszystko czujemy pewien rodzaj współczującej sympatii. Tę aktualną historię można czytać jako krytykę sanacji, ale też jako doskonałą ilustrację i satyrę na cyniczną polską politykę. Do pochłonięcia w jeden wieczór.
6. Kapłony i szczeżuje, Jarosław Dumanowski, Magdalena Kasprzyk-Chevriaux
Ta kulinarna lekcja historii to lektura dla każdego miłośnika kuchni i jedzenia. To opowieść o zapomnianej kuchni polskiej – dowiecie się, w jakiej postaci jedzono w Polsce pierwsze ziemniaki, poznacie najstarszych dietetyków i odwieczne związki jedzenia z religią. Poza tym książka w formie wywiadu zawiera nieskończenie wiele ciekawostek na temat dawnej kultury kulinarnej, tego, co jedzono, a czego dzisiaj już się nie je, a także przenikania się smaków „swojskich” i „obcych”.
7. Dymy nad Birkenau, Seweryna Szmaglewska
Książka, która była załącznikiem w akcie oskarżenia podczas procesu norymberskiego. Autorka w 1945 r. uciekła z obozu Auschwitz-Birkenau i zrelacjonowała coś, co wydaje się niemożliwe do opisania. Jej obserwacje zostały po raz pierwszy wydane zaraz po wojnie, w 1945. To nie tani wyciskacz łez, lecz powściągliwa, dokładna, niemal reporterska relacja z piekła. Nowe wydanie pamiętnika zawiera też niepublikowane wcześniej rysunki autorki, listy z obozu i fragmenty recenzji.
8. Unorthodox: jak porzuciłam świat ortodoksyjnych Żydów, Deborah Feldman
Czytałam tę książkę jeszcze przed obejrzeniem serialu na Netflixie i mam nadzieję, że dzięki niemu więcej osób po nią sięgnie. To wspomnienia młodej chasydki, żyjącej w niemal kompletnej izolacji od świata. Dorastająca w centrum Nowego Jorku dziewczyna nie ma o nim pojęcia, bo jej świat ogranicza się do kilku przecznic chasydzkiej dzielnicy. Wątpliwości młodej dziewczyny w świecie rządzonym przez mężczyzn zasieją w niej ziarno wątpliwości, z którego w życiu dorosłej kobiety wykiełkuje odwaga, by ten świat porzucić. Warto przeczytać, bo autorka zabiera nas w świat swoich wspomnień – wiele z tych szokujących historii nie zostało przedstawionych w serialu, będącym luźną adaptacją książki.
9. Zaginione Miasto Boga Małp, Douglas Preston
Mit o zaginionym białym mieście, nazywanym miastem boga małp, od lat był obecny w świadomości archeologów. Opuszczone i zapomniane miasto odwiedza grupa naukowców, wojskowych i filmowców, do której przyłącza się autor. Pisarz serwuje nam opowieść z ekspedycji w głąb honduraskiej dżungli pełnej niebezpieczeństw, jadowitych węży, muchówek roznoszących biały trąd i tak dobrze strzeżonej przez naturę, że dopiero zastosowanie najnowszej technologii i upór nieustraszonej grupy pozwolił zlokalizować ruiny prekolumbijskiego zaginionego miasta.
Poza tym autor wtrąca wiele ważnych uwag na marginesie – zwraca uwagę na niuanse języka, jakim opisujemy świat. Wspomina o tym, że dzisiejsza archeologia odcina się od pewnych sformułowań, jak „prehistoryczni Indianie” (jak gdyby nie mieli oni żadnej historii przed przybyciem Europejczyków), czy terminu „odkrywania” takich czy innych stanowisk, (podczas gdy rdzenna ludność znała je od dawna).
Ten wciągający reportaż trzyma w napięciu od pierwszej strony – czyta się go jak powieść przygodową!
10. Jak przejąć kontrolę nad światem, nie wychodząc z domu, Dorota Masłowska
Błyskotliwe i ekstremalnie zabawne felietony o zjawiskach polskiej kultury współczesnej. Masłowska komentuje czasopisma, paradokumenty, celebryctwo i wszystko to, co mówi o nas więcej, niż byśmy chcieli. Autorka doświadczanie swojskiej brzydoty polskiej popkultury podniosła do rangi sztuki. Właśnie ukazała się druga część, więc jeśli lubicie płakać ze śmiechu, to książka dla was.
11. Duchologia polska: rzeczy i ludzie w latach transformacji, Olga Drenda
W początkach lat 90. polski krajobraz składał się z kilku warstw: na miejscowy, swojski koloryt nakładały się potrzeby zachodnich nowości i błyskawicznie reagująca na te potrzeby rozpędzająca się gospodarka. Dla mnie, dziewczyny urodzonej w 1990, to spojrzenie na czasy transformacji jest o tyle ciekawe, że pamiętam wiele z połowy tej szalonej dekady. Ale antropologiczne spojrzenie autorki na czas przemian ustrojowych w Polsce serwuje nam świat zaczarowanych obiektów minionej rzeczywistości: sklepy, czasopisma ezoteryczne, plakaty filmowe, pierwsze fast foody, disco polo i cały estetyczny porządek zmieniającej się błyskawicznie rzeczywistości. Ta estetyka przemian jest pełna nostalgii, ale też dokumentalnego zapisu tamtej codzienności.
12. Zły, Leopold Tyrmand
Przy tej książce zapomnicie o całym świecie. Porywająca powieść kryminalno-obyczajowa rzuci was prosto do półświatka przedwojennej Warszawy pełnej bandziorów, cwaniaków i chuliganów. Tajemnicze napady sprawiają, że warszawiacy zaczynają czuć się bezpiecznie, napadani są bowiem chuligani i przestępcy. Kim jest szybszy i silniejszy od bantytów bohater? W tle mamy też historię miłosną i milicję. Powieść w stylistyce łotrzykowskiej jest przezabawna i wciągająca. Co ciekawe, za jej napisanie autor otrzymał… talon na samochód.
13. Żmijowisko, Wojciech Chmielarz
Dobra powieść na zimny wieczór, kiedy chcemy oderwać się na chwilę od rzeczywistości. Grupa przyjaciół spędza wakacje w agroturystyce nad jeziorem. Gdy nastoletnia córka jednego z nich ginie bez śladu, życie wszystkich wywraca się do góry nogami. Wciągająca akcja dla każdego fana kryminalnych historii.
14. Z miłości? To współczuję. Opowieści z Omanu, Agata Romaniuk
Kobiety i mężczyźni w Omanie są uwikłani w wielowiekowe tradycje religijne i społeczne, sankcjonowane także przez prawo. Żyją w świecie, w którym to prawo reguluje każdy element ich życia, od narodzin do śmierci, a przestarzałe i radykalne obyczajowe nakazy i zakazy nierzadko wywołują sprzeciw młodych, często wracających ze studiów za granicą. Zaskakujące historie i bohaterowie portretowani z wrażliwością, z perspektywy kobiety z innego kręgu kulturowego, która ten obcy, orientalny świat podaje czytelnikowi z życzliwością. To reportaż o problemach i rozwiązaniach, ale też książka o miłości, o odwadze i poszukiwaniu szczęścia.
15. Motyw ukryty, Katarzyna Bonda i Bogdan Lach
Świetna książka dla każdego fana kryminalnych zagadek. Znana autorka kryminałów wraz z Bogdanem Lachem, jednym z najlepszych polskich profilerów, przedstawiają najciekawsze, te rozwiązane i nierozwiązane, polskie sprawy kryminalne. Specjaliści od zbrodni odkrywają przed czytelnikiem nie tylko tajemnice zawodu profilera, ale też starają się dotrzeć do źródeł strasznych scenariuszy pisanych przez życie. Jeśli lubicie kryminały i jesteście ciekawi, w jaki sposób „czytać” miejsca zbrodni, jak ułożenie ciała świadczy o motywie i w jaki sposób te wszystkie tropy prowadzą do mordercy – to książka dla was.
16. 21 lekcji na XXI wiek, Yuval Noah Harari
Religia, współczesne ideologie, polityka, globalne procesy, nierówności społeczne – autor przedstawia różne aspekty trudnej sytuacji, w którą wrzucił nas świat XXI wieku. Są tu wielkie narracje, postprawda, nacjonalizm i bóg. Autor, debatując nad stanem naszych czasów, zastanawia się nad tym, jak te wszystkie wyzwania i zjawiska wpływają i definiują nie tylko nasze jednostkowe, ale też wspólnotowe poczucie sensu życia. To wszystko jednak podaje czytelnikowi lekko i bez zbędnego patosu.
17. Służące do wszystkiego, Joanna Kuciel-Frydryszak
Ten niezwykły reportaż powstał po to, by uczcić pamięć zapomnianych kobiet. Kobiet często bezimiennych, pozbawionych praw i przeciążonych obowiązkami. To pierwsza książka, która opowiada o przejmujących losach przedwojennych służących. Kasie i Basie – często bezimienne białe niewolnice pracujące w eleganckich kamienicach. Znosiły molestowanie, samotność, poniżanie, biedę i indoktrynację katolickich instytucji. Autorka prowadzi nas przez wiele historii kobiet, zmierzając powoli do budzącego się nieśmiało pierwszego zaangażowania społecznego, nauki pisania i czytania. To też opowieść emancypacji, stosunkach klasowych i przywracaniu zapomnianym ich miejsca w męskiej, zamożnej historii. A to wszystko uzupełnione cytatami, zdjęciami i wycinkami ze starych gazet mówiących o traktowaniu służby. Pojawiają się tu Wyspiański, Angela Merkel, Gabriela Zapolska, Sienkiewicz i Irena Krzywicka.
18. Koronkowa robota: sprawa Gorgonowej, Cezary Łazarewicz
W 1932 roku pod Sąd Najwyższy we Lwowie podjechał samochód. Od tego momentu oczy wszystkich skupione były na kobiecie, której losy do dzisiaj stanowią zagadkę. Autor przenosi nas w świat przedwojennego Lwowa. Rita Gorgonowa w 1931 roku zostaje oskarżona o brutalny mord na Lusi – siedemnastoletniej córce swojego pracodawcy i kochanka, Henryka Zaremby. Łazarewicz zabiera nas na sale sądowe, do domu Zarembów, do lwowskich zaułków, na przesłuchania i wizje lokalne, rozmawia z ekspertami, szczegółowo opisuje źródła – najgłośniejszy proces przedwojennej Polski był bowiem szeroko opisywany w ówczesnej prasie, nie tylko lwowskiej. Nie należy w tej książce szukać prostych odpowiedzi. Dzięki ogromnej reporterskiej pracy autora możemy poznać doskonale zrekonstruowany bieg wydarzeń, klimat przedwojennej Polski i odwieczny dylemat: Gorgonowa – czarny charakter II RP czy ofiara medialnej nagonki? Ten dokonały reportaż, który trzyma w napięciu jak kryminał, czyta się jednym tchem.
19. To jest wojna, Klementyna Suchanow
To ważna w dzisiejszej rzeczywistości książka, która bada tropy fundamentalnych środowisk i organizacji oraz przedstawia polityczne i historyczne konteksty kobiecej walki o wolność. Pojawiają się tu wątki hiszpańskie, rosyjskie, polskie i południowoamerykańskie. To książka, którą powinna przeczytać każda dziewczyna.
20. Polska odwraca oczy, Justyna Kopińska
Wstrząsające historie bohaterów reportaży ukazują bezsilność ofiar przemocy, obnażają nieudolny system pomocy i obojętność. Autorka pochyla się nad sprawami bohaterów ze współczuciem, ale bez protekcjonalizmu. Zbiór otwiera wstrząsająca relacja żony Trynkiewicza. Oprócz głośnych reportaży, jak słynny Oddział chorych ze strachu i Czy Bóg wybaczy siostrze Bernadetcie?, są tu też wcześniej niepublikowane teksty. Polecam wam też najnowszy zbiór reportaży tej autorki: Z nienawiści do kobiet. W tym katalogu krzywd są ogromne emocje, ale też próba zrozumienia i pochylenia się nad słabszymi.
21. Jak zawsze, Zygmunt Miłoszewski
Wciągająca i przezabawna powieść. Para 80-latków, Grażyna i Ludwik, cofa się w czasu i dostaje szansę przeżycia swojego małżeństwa ponownie. Gdy przenoszą się do lat 60. okazuje się, że Polską nie rządzą komuniści, a polsko-francuski sojusz socjaldemokratyczny. Ale komuniści z unii słowiańskiej z Gierkiem na czele zaczynają dopominać się o władzę. Ta obyczajowa historia z elementami political fiction to alternatywna historia nie tylko Polski, ale też dwojga ludzi, którzy mają szansę dokonać innych wyborów. Jakie podejmą decyzje?
Mam też już na półce najnowszą powieść Miłoszewskiego. Polecam wam też genialną trylogię o Szackim – dla mnie mistrzostwo polskiego kryminału!
22. To właśnie robię, Lynsey Addario
Wspomnienia jednej z najbardziej znanych i docenianych fotoreporterek na świecie. Autorka dzieli się wspomnieniami, opisuje pobyt w Libii, Meksyku, na Kubie, w Pakistanie, Iraku, Afganistanie, Nepalu. To wspomnienia fotoreporterki, ale też podróżniczki i kobiety. Znajdziecie tu zdjęcia, historie pełne ryzyka i strachu, ale też satysfakcji, spełnienia i odwagi. A to wszystko podane z poczuciem humoru.
23. Dom w Riverton, Kate Morton
Historia, którą połyka się w dwa wieczory. Polecam każdemu, kto kocha zagadki, tajemnicze wiktoriańskie dwory i klimat minionych epok. Młoda reżyserka nawiązuje kontakt z Grace, staruszką, która dawniej pracowała w rezydencji w Riverton jako służąca. Dom należał do rodziny Hartfordów, a lata jego świetności skończyły się, gdy młody poeta Robbie popełnił samobójstwo nad brzegiem pobliskiego jeziora. Jaki związek miały siostry Emmeline i Hannah z jego śmiercią? Co wydarzyło się tamtej nocy? Dlaczego siostry już nigdy się nie spotkały? Spokrewniona z rodziną reżyserka odkrywa prawdę razem z Grace. Świetny kawałek prozy z tajemnicą w tle.
24. Zakonnice odchodzą po cichu, Marta Abramowicz
Bardzo smutna, ale ważna książka, przedstawiająca historie, o których zazwyczaj nikt nie mówi. Znajdziecie tu relacje kobiet, które zdecydowały się opuścić zakon. Powody tych decyzji są różne: od miłości, przez depresję, po zmęczenie zamknięciem i absolutnym posłuszeństwem. To też opowieść o samotności, utracie zaufania i o samotnym stawaniu przeciwko instytucji kościoła. Te historie są tak niezwykłe, bo prezentują postawę ogromnej kobiecej odwagi.
25. Szklany klosz, Sylvia Plath
Autobiograficzna powieść amerykańskiej poetki. 19-letnia Esther przyjeżdża do Nowego Jorku na staż w redakcji kobiecego miesięcznika. Wydawałoby się, że to jej spełnienie marzeń, tymczasem młoda dziewczyna nie potrafi się odnaleźć i przeżywa załamanie nerwowe. Bohaterka wciąga czytelnika na orbitę swoich smutków z taką siłą, że rzeczywiście czujemy ogromny dyskomfort i zaczynamy racjonalizować jej chorobę. Miesiąc po wydaniu książki autorka popełniła samobójstwo.
26. No pasa nada! Nic się nie dzieje. Kobiece oblicze Meksyku, Beata Kowalik
Historie meksykańskich kobiet w zmaskulinizowanym świecie należącym do machismo. Znajdziecie tu portrety i historie spotkanych przez autorkę kobiet, które portretuje z wrażliwością, oddając im głos. Głos odebrany przez mężczyzn – bohaterki zmagają się z przemocą, osamotnieniem, brakiem pomocy instytucjonalnej i bezradnością. Autorka zabiera nas w podróż przez wiele historii i robi to bez protekcjonalizmu, za to z reporterską wnikliwością. To książka nie tylko o współczesnym Meksyku, ale przede wszystkim o kobiecej godności, odwadze i świecie, w którym kobieta wciąż jest warta mniej niż mężczyzna.
27. Pokazucha. Na gruzińskich zasadach, Stasia Budzisz
Kraj stojący gdzieś pomiędzy nowoczesnością zachodu a mentalnością tytułowej „pokazuchy”. Kraj, do którego ludzi przyciąga słynna gruzińska gościnność, kuchnia i przyroda. Autorka kopie jednak głębiej – docieka, co kryje się za tymi fasadami, jaka jest prawdziwa natura Gruzji i Gruzinów. Portretuje życie i wyzwania, przed jakimi stają zwykli Gruzini – cały gruziński świat skrywany za folderami turystycznymi. Pokazuje niezbyt atrakcyjne dla turystów problemy, takie jak wykluczenie, patriarchat, dyskryminację i mentalność tytułowej „pokazuchy”.
