Mam dla was dzisiaj listę niezwykłych książek o fotografii. Wiadomo, że jej granice dawno zmył współczesny świat i fotografia jako sztuka wciąż orbituje gdzieś pomiędzy social mediami a galeriami. Czy w dobie Instagrama możemy w ogóle mówić jeszcze o fotografii jako sztuce? Czy dla artystów to dobrze, że się zdemokratyzowała i jest egalitarna? Czy każdy może się nazywać fotografem? I w końcu: dlaczego myślimy obrazami?
Jeśli też zadajecie sobie podobne pytania, w tym wpisie znajdziecie listę książek, które pomogą na nie odpowiedzieć! Nie ma tu technicznych pozycji (o nich pisałam TUTAJ), ale są takie, z których dowiecie się wiele o znaczeniu i historii fotografii jako niezwykłego medium wizualnego i o relacjach człowieka i aparatu.
1. Susan Sontag: O fotografii
Niezwykłe i błyskotliwe eseje o znaczeniu fotografii jako medium wizualnego. Jaki wpływ ma fotografia na człowieka? Jaki związek z fotografią ma moralność? Jaki ma status dziś i dawniej? Jakie funkcje pełni we współczesnym świecie? Dlaczego przechowujemy zdjęcia bliskich i po co w ogóle fotografujemy? Najciekawsze jednak są rozmyślania autorki nad relacją między fotografowanym obiektem a patrzącym. Znajdziecie tu też wiele ważnych dat i nazwisk z historii fotografii, filozofii i sztuki opatrzonych, a właściwie obudowanych, eseistycznym i trafnym komentarzem autorki. A to wszystko podane przystępnym językiem. Bez dwóch zdań to najlepsza książka o fotografii, jaką czytałam i polecam wam ją zwłaszcza, jeśli jesteście na początku swojej drogi fotograficznej.
2. Wojciech Nowicki: Dno oka: Eseje o fotografii
Książka o patrzeniu. Ten błyskotliwy esej o fotografii na pograniczu estetyki i filozofii jest mistrzowski – dla autora obcowanie ze zdjęciem to kontemplacyjne wpatrywanie się i powolne gubienie się w mikroszczegółach i te wszystkie maleńkie drobiazgi, które przynosi nam kontakt z fotografią. Znajdziecie tu wiele odniesień i spostrzeżeń, ale przede wszystkim uważność bycia tu i teraz. Autor robi w książce w pewien sposób to, co jest przecież istotą fotografii: zatrzymuje momenty. Bohaterami nie są tu wcale przywoływane znane nazwiska, ale bohaterką jest sama fotografia i sztuka jej nieskończonej interpretacji.
3. Dorota Łuczak: Foto-oko. Wizja fotograficzna wobec okularocentryzmu w sztuce I połowy XX wieku
Pozycja dla najbardziej zdeterminowanych i zainteresowanych (wydawnictwo naukowe więc i język jest trochę bardziej wymagający), ale obiecuję, że jak tylko przebrniecie przez początki, to ta książka nakarmi was tak ogromnymi porcjami wiedzy, że otworzą wam się w głowie zupełnie nowe fotograficzne światy. Dostaniecie tu fotografię od naukowej strony: oko jako narzędzie, dzięki któremu poznajemy świat i fotografia jako narzędzie percepcji i władzy. Autorka pisze o wzrokocentryzmie współczesnego świata, czyli, w dużym skrócie, o relacji naszego wzroku ze światem i o tym, jaką rolę pełni w tej relacji wyjątkowy pośrednik: fotografia.
4. Ł. Zaremba, I. Kurz, P. Kwiatkowska: Antropologia kultury wizualnej
Jeśli interesuje was fotografia jako współczesne medium to szalenie ciekawa pozycja. Jest cały rozdział poświęcony stricte fotografii (Camera obscura), ale inne przemycają wiedzę fotograficzną – są tu teksty o statusie dzieła sztuki, o relacji zdjęcia i rzeczywistości, o sposobach widzenia świata i spojrzeniu a także o problemie reprodukcji technicznej dzieła. Znajdziecie tu teksty od Arystotelesa, przez Freuda, Susan Sontag, Rolanda Barthesa, aż po Waltera Benjamina i Baumana. To książka, dzięki której poznacie różne sposoby widzenia świata i sztuki, w tym fotografii. Dla każdego fana ogólnie pojętej kultury wizualnej.
5. Roland Barthes: Światło obrazu. Uwagi o fotografii
Książka francuskiego krytyka literackiego napisana przejrzystym i nieskomplikowanym językiem. Punktem wyjścia jest próba odnalezienia wspomnień po zmarłej mamie pisarza na fotografiach i różne osobiste wyznania autora. W tej niewielkiej książce Barthes zwraca uwagę na szczególny status fotografii i próbuje dojść do jej istoty. Przystępnie analizuje i komentuje też różne stare zdjęcia i ich kontekst. Dla każdego zainteresowanego fotografią i jej wpływem na nas.
6. Boris von Brauchitsch: Mała historia fotografii
Dla każdego, kto chciałby poznać nie tylko samą historię fotografii od strony technicznej, ale też dowiedzieć się, jak ogromny wpływ miało to medium od początku istnienia na wszystkie dziedziny życia ludzkiego. Społeczne i historyczne znaczenie fotografii było ogromne już od pierwszych zdjęć, jakie wykonał człowiek. Z tej pozycji dowiecie się, jaki wpływ miało wynalezienie fotografii na życie naszych przodków i ich wybory, a tym samym na cały postęp technologiczny.
7. Adam Mazur: Decydujący moment. Nowe zjawiska w fotografii polskiej po 2000 roku
Autor porządkuje i komentuje zjawiska we współczesnej polskiej fotografii. W książce prezentuje sylwetki 92 najbardziej wyjątkowych polskich fotografów tworzących po 2000 roku. Album niestety jest bardzo trudno dostępny, ale właśnie go zamówiłam, więc uzupełnię listę niedługo!
Kilka innych ciekawych książek o fotografii:
- Mikołaj Długosz: REAL FOTO – album powstały ze zdjęć znalezionych w odmętach internetu: są tu fotografie z aukcji allegro i inne wyłowione z chaosu sieci. Czysta fotografia komentująca w pewien sposób polskie szalone poczucie estetyki. Zmusza nas do zastanowienia się nad ideą fotografii jako sztuki, nad jej statusem i autentycznością
- M. Czyńska, K. Gębarowska: Zawód: fotografistka – sylwetki pionierek i zawodowych fotografistek w Bydgoszczy na tle dwudziestolecia międzywojennego
- Juliet Hacking: Historia fotografii – przełomowe fotografie w dziejach świata. Ważne zdjęcia przedstawiane chronologicznie na tle kulturowym
- Henry Carroll: Fotografuj jak mistrz – o kompozycji, świetle i wielu innych technicznych aspektach fotografii dla każdego, kto uczy się robić dobre zdjęcia
- Nicole S. Young: Fotografia kulinarna. Od zdjęcia do arcydzieła – porady i techniki dotyczące fotografii kulinarnej, w tym poszczególne kroki jak zrobić dane zdjęcie, jak i czym je oświetlić itd.
- Paul Lowe: 1001 fotografii, które musisz zobaczyć – inspirujące historie zdjęć, które przeszły do historii, od artystycznych przez reportażowe, aż do selfie. Książka pokazuje, które obrazy dzisiaj się wyróżniają i jakie historie się za nimi kryją
